Aansluiting op het transmissienet: first come, first served basis gerechtvaardigd?
Wie een productie-installatie wil aansluiten op het transmissienet heeft een productievergunning en een aansluitingscontract met Elia nodig. De productievergunning wordt afgeleverd door de federale energieminister op voorstel van de CREG. Om een aansluiting te krijgen op het transmissienet moet een aansluitingsaanvraag ingediend worden bij Elia. Na onderzoek van de aansluitingsaanvraag kan een aansluitingscontract afgesloten worden. Het Technisch Reglement bepaalt dat capaciteit maar wordt toegekend door het leveren van het bewijs van een productievergunning.
In haar ontwerp ontwikkelingsplan 2010-2020 zegt Elia dat zij het als haar opdracht beschouwt om zoveel mogelijk aanvragen positief te behandelen. Naar eigen zeggen waren in september 2010 voor ongeveer 6000 MW aansluitingsdossiers in behandeling.
In het ontwerp ontwikkelingsplan 2010-2020 verwijst Elia ook naar de chronologische manier van werken: de reglementaire procedures voor netaansluiting en productievergunning zijn bedoeld om deze problematiek via het first come, first served principe te regelen. Volgens Elia leidt dit tot volgende dilemma's: als projecten met een productievergunning niet worden opgestart is het mogelijk dat projecten die later aangekondigd werden onterecht uitgesteld of zelfs geweigerd worden. Als aanvragen gelijktijdig worden ingediend kan het advies van de netbeheerder geen rekening houden met de interactie, waardoor het risico bestaat dat het advies in vraag moet worden gesteld als een eerste vergunning wordt toegekend.
Het Technisch Reglement bepaalt in artikel 100 dat de netbeheerder de aansluitingsaanvragen moet beoordelen op niet discriminerende wijze, onder meer in het licht van de reeds bestaande aansluitingen en bestaande capaciteitsreserveringen. Maar hetzelfde artikel zegt dat Elia ook rekening moet houden met andere zaken zoals, het behoud van de integriteit, de veiligheid, de betrouwbaarheid en de efficiëntie van het net, de noodzaak tot het bevorderen van een harmonieuze ontwikkeling van het net op niet discriminerende wijze, het behoud van noodzakelijke transportcapaciteit voor de bevoorrading van toekomstige behoeften in verband met openbare dienstverplichtingen, de voorrang aan productie-installaties die hernieuwbare energiebronnen of warmtekrachtkoppeling gebruiken. Bovendien is Elia als netbeheerder belast met de verbetering, de vernieuwing en de uitbreiding van het transmissienet, inzonderheid in het kader van het ontwikkelingsplan, teneinde een adequate capaciteit te waarborgen om aan de behoeften te kunnen voldoen.
Slechts de netbeheerder en de regulator hebben een globaal overzicht van de aansluitings- en productieaanvragen. Als de netbeheerder aanvoert dat zij de aansluitingsaanvragen slechts geïsoleerd kan bekijken, staat dit dan niet de harmonieuze ontwikkeling van het net op niet-discriminerende wijze in de weg?
Alleszins lijkt de CREG zich ook vragen te stellen bij deze nogal strikte houding van Elia. In haar advies bij het ontwikkelingsplan schrijft de CREG immers: De CREG is zich bewust van deze moeilijkheden doch is van mening dat Elia in haar ontwikkelingsplan minstens de investeringen moet bepalen die nodig zijn om het hoofd te kunnen bieden aan de huidige en de te verwachten aanvragen. Bovendien zouden de kosten en de voorwaarden die nodig zijn om een bepaalde investering te verantwoorden in het ontwikkelingsplan moeten opgenomen worden. Uit een recent schrijven van Elia blijkt immers dat er nu reeds twee projecten zijn die niet kunnen gerealiseerd worden op basis van de netinvesteringen die opgenomen werden in het ontwikkelingsplan wanneer rekening gehouden wordt met de huidige vergunde projecten. Deze projecten zijn echter al ongeveer één jaar door Elia gekend.
Elia lijkt aan te sturen op een verduidelijking in het Technisch Reglement hoe zij de aansluitingsaanvragen moet beoordelen. Een wijziging van het Technisch Reglement is sowieso aan de orde in het kader van de omzetting van Richtlijn 2009/27/EG betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit, het zogenaamde derde pakket. De Richtlijn zegt dat de transmissienetbeheerder ervoor moet zorgen dat het systeem op lange termijn kan voldoen aan een redelijke vraag naar transmissie van elektriciteit en de exploitatie, en ook dat ze moet bijdragen aan de leverings- en voorzieningszekerheid door te zorgen voor toereikende transmissiecapaciteit. Tegelijkertijd behoort het tot de taken van de regulator om ervoor te zorgen dat transmissienetbeheerders hun verplichtingen naleven en moet ze toezicht houden op de investeringsplannen van de transmissienetbeheerders.